Năm nhuận khiến mùa hè kéo dài hơn bình thường?

Theo chuyên gia, chu kỳ thời tiết phụ thuộc phần lớn vào vị trí tương đối giữa Trái Đất và Mặt Trời, được mô tả bằng Dương lịch. Còn Âm lịch dựa trên chu kỳ pha của Mặt Trăng nên không liên quan đến thời tiết.

Các yếu tố chi phối thời tiết

Thời tiết ngày Lập thu 2025 dịu mát ở khu vực miền Bắc và cao nguyên Trung bộ do có mưa, nhiều nơi mưa to và rất to. Tuy nhiên khu vực từ Thanh Hóa đến Đà Nẵng, phía Đông của các tỉnh từ Quảng Ngãi đến Đắk Lắk và Khánh Hòa trong 2 ngày 7-8/8 vẫn duy trì hình thái thời tiết nắng nóng, có nơi nắng nóng gay gắt, nhiệt độ cao nhất phổ biến 35-37°C, có nơi trên 38°C. Nắng nóng tại khu vực này kéo dài đến khoảng 12/8.

Ngày 8/8, ngay sau khi lập Thu, Bắc Bộ tái diễn nắng nóng diện rộng. Nhiệt độ cao nhất dao động 35-36 độ C, có nơi trên 36 độ C. Các ngày 9 -11/8, nắng nóng diện rộng có thể tiếp tục bao trùm Bắc Bộ.

Nhuận tháng 6 không liên quan đến thời tiết nắng nóng kéo dài. Ảnh: Tuấn Anh

Vì sao sau Lập thu trời vẫn nóng? Sự thật là tiết Lập thu mang ý nghĩa đánh dấu sự chấm dứt của mùa hè, bắt đầu mùa thu chứ không hoàn toàn phản ánh nhiệt độ môi trường. Mùa thu trong tâm thức của mọi người là mát mẻ, nhưng lập thu không có nghĩa là chấm dứt nắng nóng.

Theo chuyên gia khí tượng, tiết lập thu là một trong 24 tiết khí của các lịch Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, Triều Tiên và thường bắt đầu vào khoảng ngày 7-8 dương lịch hằng năm. Đây là một trong 24 tiết khí cổ truyền, đánh dấu thời điểm chuyển từ mùa hè sang mùa hhu theo quan niệm dân gian.

Tuy nhiên, trong khí tượng hiện đại, đây không phải là mốc xác định sự kết thúc của mùa hè. Thực tế, sau lập thu, nhiều khu vực, đặc biệt là miền Bắc và miền Trung của Việt Nam vẫn thường xuyên ghi nhận các đợt nắng nóng gay gắt. Đôi khi, nắng nóng kéo dài đến cuối tháng 8 hoặc thậm chí sang tháng 9.

Hơn nữa, dưới tác động của biến đổi khí hậu, các hiện tượng thời tiết cực đoan như nắng nóng có xu hướng xuất hiện ngày càng sớm hơn, kết thúc muộn hơn, với cường độ mạnh hơn và tần suất dày đặc hơn.

Nhà nghiên cứu Đặng Vũ Tuấn Sơn, Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam cho biết, ngày 7 hoặc 8/8 hàng năm là ngày khởi đầu của tiết Lập thu, song không đồng nghĩa với việc thời tiết sẽ chuyển mát do các yếu tố quy định về thời tiết hoàn toàn khác.

Thời tiết phụ thuộc đồng thời vào vị trí (chính xác hơn độ nghiêng) của Trái Đất so với Mặt Trời và các yếu tố khí quyển (mây, gió, lượng hơi nước ...). Nếu chỉ phụ thuộc vào Mặt Trời còn những yếu tố khác luôn cố định y như nhau thì thời tiết cực kỳ dễ đoán và chỉ cần lập danh sách thời tiết theo ngày 1 lần là dùng được cả thế kỷ là ít trước khi có gì đó biến đổi rõ rệt.

Rất tiếc, các yếu tố kia tuy không quan trọng bằng Mặt Trời nhưng cũng tác động không ít và chúng không ổn định, khó dự đoán. Mặc khác, sự biến đổi là liên tục, không có chuyện hôm qua là mùa hè, hôm nay là mùa thu thì lập tức thời tiết trở nên mát mẻ.

Theo chuyên gia Đặng Vũ Tuấn Sơn, nguồn gốc quan điểm cho rằng tiết Lập thu sẽ chuyển sang mát mẻ vốn xuất phát từ...Trung Quốc chứ không phải là Việt Nam. Khí hậu của Trung Quốc có nhiều điểm khác với Việt Nam. "Căn cứ vào đó rồi nói thu rồi mà không mát để đổ cho... biến đổi khí hậu thì chắc là đến tiểu tuyết, đại tuyết chẳng thấy tuyết chịu rơi ở Hà Nội cũng đổ cho nóng lên toàn cầu chăng?", chuyên gia ví von.

Năm nhuận không liên quan đến thời tiết

Một số quan điểm cho rằng mùa hè năm nay có thể sẽ kéo dài do Âm lịch 2025 nhuận 2 tháng 6. Nhà nghiên cứu Đặng Vũ Tuấn Sơn cho biết, chu kỳ thời tiết phụ thuộc phần lớn vào vị trí tương đối giữa Trái Đất và Mặt Trời được mô tả bằng Dương lịch. Còn Âm lịch dựa trên chu kỳ pha của Mặt Trăng, nên nó không liên quan tới các chu kỳ thời tiết cả.

Bây giờ là tháng 8 Dương lịch, Trái Đất đang ở một khu vực quỹ đạo nhất định đối với Mặt Trời, và nó đúng như thế với mọi năm (có dao động không đáng kể), không liên quan Âm lịch có nhuận hay không.

"Bản thân tháng nhuận của Âm lịch được thêm vào là vì 12 tháng Âm lịch ngắn hơn năm Dương lịch khoảng 10 ngày, nên cứ khoảng 3 năm nó sẽ bị hụt mất 1 tháng và làm khoảng cách xa dần ra (cứ để thế 10 năm thì Tết Nguyên Đán sẽ rơi vào giữa đông chứ không gần Lập xuân nữa). Việc cho thêm tháng nhuận vào không liên quan gì đến thời tiết", nhà nghiên cứu Đặng Vũ Tuấn Sơn cho biết.

Một ví dụ điển hình nhà nghiên cứu Đặng Vũ Tuấn Sơn từng nói trong một bài trước đây là kinh nghiệm "tháng 7 mưa ngâu". Thực tế thì việc chênh lệch 10 ngày của hai loại lịch, và đôi khi năm nhuận được bổ sung 1 tháng khiến cho độ lệch hàng năm có hơi lộn xộn, nhưng với cả 1 giai đoạn mưa nhiều thì việc lệch khoảng nửa tháng không thực sự quan trọng lắm nếu không đòi hỏi sự chính xác. Nhưng nếu áp dụng máy móc theo kiểu "chưa tới tháng 7 sao đã mưa ngâu" thì sẽ là sai lầm hoàn toàn.

Theo nhà nghiên cứu Đặng Vũ Tuấn Sơn, ở Việt Nam, Trung Quốc và những quốc gia Đông Á có sử dụng lịch tiết khí thì các mùa bắt đầu ở lúc "lập" của nó (lập xuân, lập hạ, lập thu, lập đông), còn điểm bắt đầu các tiết phân và chí là giữa mùa. Ở phương Tây thì phổ biến cách tính rằng phân và chí mới là bắt đầu của mùa. Đây chỉ là vấn đề văn hóa, nó không có nghĩa là ở phương Tây tận thu phân mới là bắt đầu mùa thu vì mùa thu và sự mát mẻ của họ tới chậm hơn.

* Nguồn: https://suckhoedoisong.vn/nam-nhuan-khien-mua-he-keo-dai-hon-binh-thuong-169250808102845655.htm

kéo dài

mùa hè

năm nhuận