Món gỏi 'càng vương vãi, càng phát tài' của người Singapore

Người Singapore tin rằng, món lo hei yu sheng nếu được tung lên cao và vương vãi ra bàn càng nhiều thì càng đem lại sự may mắn, sung túc.

Gỏi phát tài là món ăn "đến hẹn lại lên", có mặt trong hầu hết các nhà hàng Trung Quốc và được nhiều nghệ sĩ Việt chọn ăn ngày đầu năm. Không ít người cho rằng, gỏi phát tài có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng trên thực tế, món ăn này được người gốc Hoa ở Singapore sáng tạo ra và trở thành món "quốc dân" ở nước này. Ở Việt Nam, món này cũng được phục vụ trong các nhà hàng Trung Hoa hết tháng Giêng âm lịch.

Gỏi phát tài còn có tên gọi là gỏi yusheng hay lo hei yu sheng (lao khởi ngư sinh), mang ý nghĩa dồi dào, dư dả, tài lộc. Theo Asia Society, món ăn này được người Singapore ăn vào ngày mùng 7 Tết âm lịch, hay còn gọi là ngày "renri", theo tiếng Hoa có nghĩa là "ngày sinh nhật của người đàn ông". Đây được xem là cột mốc trong năm, sau ngày này, mỗi thành viên trong gia đình đều già thêm một tuổi. Trước đây, món yusheng chỉ được ăn vào ngày renri nhưng ngày nay, gỏi phát tài được ăn xuyên suốt trong dịp Tết, như món khai vị mỗi bữa ăn.

Món gỏi phát tài được sáng tạo ở Singapore hơn nửa thế kỷ trước. Ảnh: Nguyên Chi

Yusheng, theo tiếng Hoa, có nghĩa là "cá sống", đồng thời cũng tượng trưng cho sự sinh sôi, nảy nở. Người Quảng Đông nói riêng và người Trung Quốc nói chung có truyền thống ăn sống vào ngày đầu năm. Tuy nhiên, người Singapore đã có cách chế biến riêng cho nguyên liệu này. Hình thức phục vụ như ngày nay của gỏi phát tài do bốn đầu bếp bậc thầy ở quốc gia này sáng tạo ra vào những năm 1960. Món ăn ngày càng phổ biến và được ưa chuộng hơn nửa thế kỷ ở Singapore, gần đây xuất hiện tại Malaysia, Hong Kong, Việt Nam và các quốc gia lân cận.

Món ăn gồm cá tươi là nguyên liệu chính, thông thường người ta chọn cá hồi do có màu cam đỏ tươi tắn, hương vị béo ngon. Các thành phần khác bao gồm cà rốt, củ cải, dưa chuột thái sợi, gừng hồng muối, lạc giã, hạt tiêu, bánh gối chiên, bưởi, bào ngư, rong biển, nấm, bắp cải tím, dầu ăn, xốt mận, quất... Không có công thức cố định cho món gỏi phát tài, miễn đảm bảo sắc màu tươi tắn, hương vị hòa quyện với nhau. Ngày nay, để đáp ứng nhu cầu ăn tại nhà, nhiều siêu thị ở Singapore cũng chuẩn bị sẵn các set gỏi phát tài để thực khách ăn dần trong Tết.

Điều khiến gỏi phát tài trở nên độc đáo không nằm ở nguyên liệu, mà là cách thức phục vụ. Ăn lo hei yu seng giống như một nghi thức gắn kết gia đình, đồng nghiệp và bạn bè. Khi ăn ở nhà hàng, nhân viên sẽ cho từng nguyên liệu lên đĩa, mỗi thứ kèm theo một lời giải thích và lời chúc may mắn. Ví dụ, khi đưa cá hồi vào, người phục vụ thường đọc câu thành ngữ "nian nian you yu", có nghĩa là hy vọng dồi dào suốt cả năm... Củ cải và khoai tây mang lại sự thịnh vượng, giàu có, việc kinh doanh thuận lợi. Đậu phộng (lạc) là sự vui vẻ, trường thọ. Hạt tiêu thu hút tài lộc, còn dầu ăn trộn gỏi mang ý chúc vạn sự hanh thông, trơn tru. Xốt mận tượng trưng cho sự ngọt ngào. Bánh gối chiên mang lại tài chính dồi dào.

Khi các nguyên liệu đã được chuẩn bị xong, mọi người ngồi quanh bàn dùng đũa tung đồ ăn lên. Nghi lễ này gọi là "lo hei" (nghĩa là bay lên), mọi người vừa thực hiện bảy lần vừa hô vang "huat ah", nghĩa là "thịnh vượng". Đồ ăn càng bay cao, vương vãi thì càng may mắn, giống như tiền bạc rơi đầy nhà. Đó là lý do vì sao gỏi phát tài luôn được phục vụ trong những âu rất lớn. Xung quanh đĩa đồ ăn thường có các bao lì xì, sau khi kết thúc nghi lễ, mọi người lì xì cho nhau để lấy may. Nghi thức này đôi khi khá náo nhiệt, gây ồn ào cho những người xung quanh trong nhà hàng nhưng mọi người thường xuề xòa cho qua vì Tết là dịp vui vẻ.

Khi du nhập đi các quốc gia khác, món ăn được thay đổi đôi chút về thành phần và cách phục vụ. Thông thường, nhân viên sẽ mời thực khách cùng dùng đũa để đảo đồ ăn và gửi lời chúc may mắn, bỏ qua công đoạn tung đồ ăn để đảm bảo vệ sinh và tránh lãng phí.

Tháng Giêng âm lịch là thời điểm duy nhất người Singapore ăn gỏi phát tài, ăn món này vào những thời điểm khác sẽ giảm đi ý nghĩa và không khí. Gỏi phát tài thường phải ăn với đông người, do đó, còn mang ý nghĩa sum họp gia đình, đồng nghiệp và bè bạn. Ngoài ý nghĩa, món gỏi phát tài cũng có hương vị dễ ăn, nhiều rau củ, nước xốt chua ngọt, đậm đà, thích hợp để ăn trong dịp Tết nhiều món ngấy mỡ.

Theo Ngoisao.net

* Nguồn: https://ngoisao.vnexpress.net/mon-goi-cang-vuong-vai-cang-phat-tai-cua-nguoi-singapore-4571800.html